Op zoek naar je roots

Jasper Kunstt, 37 jaar uit Bergen op Zoom, vertelt over zijn zoektocht naar zijn roots. Deze reis is voor hem een van de aanleidingen geweest om zich aan te melden als vrijwilliger van stichting Arjati.

Herinnering word geschiedenis

Op 15 augustus 2018 heb ik de eer gehad om een verhaal te vertellen tijdens de Indische herdenking bij Zorgcentrum Raffy te Breda. Het was een hele ervaring om voor zoveel mensen, familie en mijn gezin te spreken. Ik heb het gehad over mijn opa en oma en hun kinderen, waar ze vandaan komen, en wat er met hen is gebeurd. Ik vertelde dat zij nooit terug zijn gegaan naar hun geboortegrond. Ik sprak mijn gevoel uit over het feit dat zij, net als vele anderen, het verleden zo duidelijk achter zich wilden laten. Ik heb zij die ons hier hebben gebracht, de 1e generatie en hun kinderen, kunnen herdenken, eren en bedanken. De aanleiding van mijn toespraak deze dag kwam voort uit mijn plannen om als eerste van mijn familietak naar Java af te reizen. Ik heb vaker gedacht aan het bezoeken van Indonesië. Een echt plan heb ik nooit gemaakt. Ik was te veel bezig met de dagelijkse beslommeringen. Dat komt nog wel, ooit, was de gedachte.

In 2018 hakte ik de knoop door en besloot mezelf te gaan voorbereiden op de reis. Het was niet zonder reden dat ik mezelf in deze periode begon af te vragen ‘waar ik eigenlijk op wachtte’? Met het gezin willen mijn vrouw Fana en ik pas gaan wanneer ze wat ouder zijn. Mijn plannen ontwikkelden zich meer en meer tot een geplande rootsreis. Alle locaties die ik in documenten zou gaan vinden, te maken hebbend met de geschiedenis van onze familie, zou ik gaan bezoeken.

Om aan te kunnen geven waarom mijn gevoel in de loop der jaren is veranderd wil ik graag mijn zus Sofie benoemen. Zij werd in 2015 ziek, ze kreeg borstkanker. Na een heftige periode vol strijd overwon ze en werd ze beter verklaard! Sofie herstelde en ging naar Thailand waar ze gediplomeerd Yoga instructrice werd. Thuis begon ze wenkbrauwen te stylen en yoga en fitness lessen te geven. Ze leerde haar man Bouke kennen. Alles ging goed, tot ze in de zomer van 2017 uitzaaiingen bleek te hebben in haar longen. Ze bleek uiteindelijk ongeneeslijk ziek. Een enorme klap voor haar, voor ons, voor iedereen die haar liefhad. Sofie heeft in de laatste periode van haar leven nog ontzettend mooie dingen mogen meemaken. Ze ging met haar vriendinnen, waaronder mijn vrouw Fana, met Johnny de Mol naar Namibië voor het RTL programma ‘De reis van mijn leven’. Ze heeft in het kader daarvan nog bij Humberto Tan aan tafel gezeten. Er werd een groot feest georganiseerd op haar oude middelbare school. We gingen een weekend weg met al onze ouders en kinderen en kwamen in de krant. Ze is nog naar New York geweest, met Bouke. Uiteindelijk zijn Bouke en Sofie op 13 oktober 2018 getrouwd in het schitterende 15e-eeuws Markiezenhof in Bergen op Zoom. Daarna ging het helaas snel achteruit, onze lieve Sofie is op 27 oktober dat jaar overleden.

Het is een gebeurtenis, haar ziekte, het overlijden, welke mijn leven heeft veranderd. De dagelijkse beslommeringen leken weinig meer te betekenen. Dingen die je wil moet je nastreven, daar moet je voor gaan. Wat ik kan doen is dat gevoel volgen. Sofie kan het niet meer. Ik wel. Wij wel…

Ergens in het voorjaar van 2018 vertelde ik mijn schoonmoeder Ida Renwarin dat ik nadacht over een rootsreis naar Indonesië. Ze was heel enthousiast en sprak later over mij en mijn plannen bij stichting Arjati, waar ze vrijwilligster was en tegenwoordig de rol van secretaris vervuld. Magda Wallenburg, de voorzitster benaderde mij uiteindelijk en vroeg me te spreken én om samen met mijn schoonmoeder een bloemstuk te leggen bij het Indisch monument, daar gelegen op Raffy.  Een paar dagen na de herdenking bleek dat mijn naam ook nog in de krant terecht was gekomen. In het midden van een mooi artikel over de herdenking stond dik uitgelicht: ‘Opa en oma spraken niet over vroeger en daarom vlieg ik zelf naar Java’, Jasper Kunstt. Mijn schoonvader Theo Korsten grapte: ‘nu kan je niet meer terug he’. En gelijk had hij.

Het jaar 2019 heeft voor mij in het teken gestaan van onderzoek. Het hele jaar ben ik bezig geweest met uitzoeken van documenten én met het plannen van de reis. Ik ben naar Amsterdam en Dronten gereden, om bij mijn ooms documenten, brieven, postkaarten en fotoboeken op te halen. Ik ben bij tantes in Voorburg en Den Bosch langs geweest voor informatie. Het was interessant maar heel veel werk. Om eerlijk te zijn was het voor mij een mooi project om mezelf op te focussen, na het overlijden van Sofie eind 2018. Een project waar ik helemaal klaar voor was.

Uiteindelijk ben ik, in februari 2020, op reis gegaan naar Java. Een zeer indrukwekkende 2,5 week heb ik daar beleefd, van Jakarta tot Malang, ik heb zoveel gezien, in korte tijd.  Ik heb mijn reis in beeld gebracht. De video’s zijn te zien op Instagram: @Jaspora_Java. Ik vind het persoonlijk leuk om beelden van anderen, in Indonesië, te bekijken. Het biedt herkenning en geeft je nu en dan een beetje het gevoel ‘van daar’ mee. Naar ik hoop, in deze tijden van Corona, geven mijn video’s dit gevoel ook een beetje mee.  Een van mijn video’s is een aanvulling op een verhaal wat ik heb geschreven voor  maandblad ‘De Moesson’. Ik kwam op een bijzondere plek terecht, aan de rand van de krater van gunung Bromo.

Het uitstrooien van as was een bijzondere en emotionele ervaring. As van opa en oma in hun geboorteplaats, as van Sofie op deze plaatsen én in Semarang, de geboorteplaats van onze vader. Een beetje as, symbolisch, met toestemming van ooms en tante, omdat zij hier zijn geboren. Omdat zij hier nooit meer terug zijn gekeerd. Om iets van deze familie terug te ‘connecten’ met daar. Dáár is namelijk geen verhaal uit de oude tijd, het is echt. Dat besef, hoe gek het misschien ook klinkt, is er nu bij mij.

De rode draad gedurende mijn reis was het bezoeken van locaties die te maken hebben met de geschiedenis van onze familie. Veelal met behulp van oude kaarten en de handige website www.indearchipel.com heb ik een aantal oude woningen kunnen vinden in o.a. Bandung, Semarang, Surabaya en Malang. Ik heb kerken bezocht, waaronder degene waar mijn vader en oom zijn gedoopt, in Semarang. Ik ben naar begraafplaatsen geweest waar voorouders liggen begraven, in Surabaya en Pekalongan. We zijn naar een militair kampement geweest, daar waar opa gedurende de Bersiap periode was gelegerd, nabij ‘Djatingaleh’ in Semarang. Treinstations Semoet en Gubeng te Surabaya heb ik bezocht. Daar waar ik (helaas tevergeefs) op zoek ging naar dienstwoningen waarin de familie geleefd heeft, in verband met het werk bij de spoorwegen destijds, van overgrootvader Wien Kunstt. Verder ben ik gaan kijken bij ziekenhuizen in Semarang waar mijn vader en oom hoogstwaarschijnlijk geboren zijn en heb ik in Midden- Java een theeplantage in Kaligua (nabij Gunung Slamet) bezocht, net als mijn oma Kunstt dat deed begin jaren ’40. Tot slot heb ik nog een trip gemaakt in de haven van Semarang, vanuit waar zij vertrokken naar Nederland, in 1953. Een video over deze gebeurtenissen is begin 2021 beschikbaar op Instagram. Interessant voor iedereen die zich interesseert in de geschiedenis!

Jasper voor de Tjandi Karangpanas, Semarang. Hier zijn zijn vader Donny (’51) en diens broer Peter in (’50) gedoopt. Locatie nu: Jalan Dr. Wahidin, Semarang.

Mijn reis stond in het teken van historie, van bewust op zoek gaan naar de ‘roots’. Uiteraard heb ik tijdens mijn reis ook de meer toeristische plaatsen bezocht. Hier heb ik echt van kunnen genieten, een stukje ontspanning en tegelijkertijd reuze interessant. Denk hierbij aan de Borobudur én de Prambanan tempel nabij Jogyakarta. Ontzettend mooi om daar rond te lopen en dit te aanschouwen. In Bandung heb ik de ‘Angklung muziekschool’ bezocht en samen met alle bezoekers mee mogen spelen. Een ritje met de becak, door Bandung, ook onvergetelijk natuurlijk. In Jogyakarta heb ik gezien hoe men batik maakt, waar de sultan woont en wat er bij komt kijken om een wayang kulit te maken. Het proces van filligree silver en de aanschaf van wat mooi zilverwerk, een leuke ervaring. Kopie Luwak, de duurste koffie ter wereld zeg men wel, hij smaakt prima! Deze beelden zal ik nog met jullie delen, in 2021.


Een ontzettend leuke en mij nog altijd vers in het geheugen staande dag heb ik beleefd in Bantul, het dorp van chauffeur Pardi, in de buurt van Jogyakarta. Samen hebben we een fietstocht gemaakt door de kampung, door de natuur en door het gebied aldaar. Wat heb ik genoten van de kleuren en geuren. Overal groente, fruit en kruiden, gewoon groeiend langs de weg waarop we fietsten. We hebben samen een heerlijke ‘Soto sapi’ gegeten, een specialiteit in deze streek. Ook deze beelden deel ik nog, voor de liefhebbers en geïnteresseerden.

De reis heeft mijn beeld op een bepaalde manier veranderd. Ik ging naar het oude Indië en ik kwam terug uit Indonesië. In mijn toespraak zei ik: ‘het land waar zij vandaan kwamen, hun geliefde Nederlands-Indië was niet meer’. Het klopt uiteraard dat de samenleving, de maatschappij daar toen aanwezig niet meer bestond. De Indische Nederlanders konden daar op dat moment niet het leven vinden wat zij wilden en werden aangetrokken door dat andere deel wat bij hen hoorde, Nederland. Ik ben me dáár bewust geworden van het feit dat de grond waarop zij liepen nog altijd daar is. Op dezelfde plek in de wereld. Er lopen daar mensen rond die hetzelfde bloed als ik met zich meedragen. Het kost tijd om dit besef volledig in te laten dalen. Ik ben er eerlijk over, het is niet zo dat het voelde alsof ik thuis kwam. Het is een land waar mijn ‘roots’ liggen. Een land wat ik heb mogen zien, met eigen ogen. Een land waar ik veel gevoel bij heb. Een land waar ik nog meer van wil zien. Een land waarvan ik hoop dat het een immer verbeterende band kan opbouwen met Nederland.

Tegelijkertijd is het nog steeds het land waar opa en oma niet meer naar terug wilde keren. Het land waar ze het eigenlijk nooit over hadden. Ik kan niet ontkennen dat ik me nu en dan afvraag wat zij hier nou allemaal van zouden vinden, deze hele onderneming van mij. Ik kan hier lang over nadenken maar antwoorden zullen nooit komen. Wat meer kan ik doen dan onthouden waar ik vandaan kom, proberen wat van de cultuur te behouden en te respecteren en accepteren hoe de geschiedenis is verlopen. Dit kan samen gaan met het volgen van mijn eigen gevoel, in de tijd waarin we nu leven. Ik realiseer me dat ik de vrijheid en welvaart deels aan deze voorouders te danken heb en weet dat zij trots zouden zijn.

Stichting Arjati en vele andere Indische en Molukse stichtingen, initiatieven en verenigingen. Ik hoop dat ze nog lang zullen bestaan. Stel jezelf even voor, over dertig jaar, in het jaar 2050, wie kan ons dan nog vertellen over het oude Indië? Om het bij mezelf te houden, ik ben dan 67 jaar. Juist vanwege het feit dat mijn interesse van nature aanwezig is zie ik het als mijn taak om hier een rol in te spelen. Voor mijn familie en voor de toekomstige generaties. Al is er maar één persoon die ik nu, of in de toekomst, kan informeren en op weg kan helpen!

Terug naar de rootsreis. Inmiddels is het bijna een jaar geleden. Achteraf gezien ben ik met veel geluk, veel positivisme en enige onwetendheid afgereisd naar Azië. Op de vliegvelden zag ik veel mondkapjes. Tijdens mijn reis in het land zelf niet meer. Bij aankomst begreep ik dat Indonesië alle vluchten uit China al blokkeerde. Er was wat aan de hand. Maar waar het op uitliep had ik net als eenieder nooit en te nimmer kunnen bedenken. Ik herinner mij dat enkele weken na mijn reis Koning Willem-Alexander en Maxima een staatsbezoek aflegden in Indonesië. Zij groetten daar geen handen en werden aangesproken op het feit dat de situatie in Nederland escaleerde terwijl zij dáár waren. In Nederland werden de maatregelen ingevoerd, waarmee we helaas nog altijd te maken hebben.

Op Instagram volg ik veel mensen, Indische mensen, Indonesische mensen, allen geïnteresseerd in Nederlands- Indië en/of Indonesië. Sommigen daar woonachtig. Mooie beelden van het dagelijks leven daar zie ik voorbij komen. Artikelen en oud foto materiaal, over de tijd van vroeger en nu. Nieuws, food, muziek, kleding. Alles is online vindbaar. Zeker in deze corona tijd is het een interessante en leuke manier om bezig te zijn met dat wat ons verbind.

Ik zou het leuk vinden om ook jou te volgen! @Jaspora_Java



               


11 reacties op “Op zoek naar je roots

  1. Peter Kunstt
    29 december 2020 om 23:56

    Weer teruglezend, besef ik dat jij, Jasper, een onvergetelijke ervaring hebt opgedaan. Niet alleen de reis zelf, maar ook in het voor- en natraject. Nogmaals bedankt voor het delen er van.

  2. Olaf
    31 december 2020 om 13:51

    Trots op mijn neef. Ken hem van de wieg. Alles samen meegemaakt. Teriman Kasih dat je deze emotionele reis met ons hebt willen bung!

  3. Don Kunstt
    31 december 2020 om 22:08

    Wat ik fijn vind Jasper, is dat jij de energetische band van mij, je ooms en tante, zijnde de 2e generatie, geheeld hebt. Vanuit spiritueel én energetisch oogpunt is het belangrijk om terug te gaan naar je roots, wanneer je daar abrupt weggehaald bent. Ik heb zelf nooit de stap gezet, misschien niet de moed gehad, om dat zelf te doen. Ik ben hartstikke trots op je en bedank je voor wat je gedaan hebt.
    Maleis mochten we thuis nooit praten, dus ik zeg gewoon: Bedankt, zoon!!

  4. robbert willem kunstt
    1 januari 2021 om 17:19

    TROTS is inderdaad het enige woord wat van toepassing is…!

  5. Jasper
    2 mei 2021 om 20:32

    Lieve familie leden, bedankt voor jullie support! Het doet me goed dat de waarde van deze reis op de juiste manier word ingeschat. Het is niet niks. Ik gun jullie allen dezelfde ervaring. Niet perse om thuis te komen, zoals sommigen het voelen, maar simpelweg om het te ervaren. Om te weten! Ik vereer en herdenk onze voorouders maar maak mijn eigen toekomst. Omdat het kan, en omdat het mag. Dank voor jullie steun, dat maakt dit alles nog veel meer de moeite waard!

  6. 12 juni 2021 om 14:01

    Hi Jasper, your story, and IGTV of course, has inspired me to plan a road trip throughout historical places in Java.

    And you were right: we have to pursue things that we want. Thanks for sharing this!

    • 14 juni 2021 om 12:56

      Thank you so much Wibowo. I do really appreciate you’re comments! I am curious of you’re trip. I am already curious to learn more about it!

  7. Ed Benetreu
    14 maart 2022 om 16:38

    Zojuist in Moesson van maart 2022 uw artikel gelezen ” Ís het goed als ik naar Java ga?”.
    Mijn complimenten: een prachtige rootsreis, een eerbetoon aan ons Indisch familieverleden, maar ook de eigen kijk op het eigen leven.
    De opmerkingen over de Bersiap-periode deel ik volledig. Over het onrecht dat de eerste generatie is aangedaan, deel ik uw mening niet helemaal
    in die zin dat ik vind dat het onrecht wel benoemd en zichtbaar gemaakt moet worden.

    Wat ik ook bijzonder vond in het artikel is het verhaal van uw oma in Malang.
    Zelf heb ik (behorend tot de zogeheten tweede generatie) pas geleden mijn levensverhaal voor mijn kinderen op papier gezet, In dat kader heb ik ook getracht het leven van mijn ouders in beeld te brengen. Ik had zeer weinig materiaal voorhanden. Gelukkig hadden mijn ouders op verzoek van hun kleinkinderen beknopt hun levensverhaal op papier gezet (uiteraard zonder de echte pijnpunten).

    Mijn moeder, Syvia van Krieken (31-1-1922) schreef onder meer dat zij met veel pijn en moeite van haar strenge Nederlandse vader na haar schooltijd mocht werken bij een ijssalaon annex koekbakkerij Cupido. De eigenaar was de heer Thé. Zij was toen 18 jaar.
    Verder schreef ze onder meer dat ze een keer met haar vader zijn pensioen gingen ophalen bij “s Lands kas” en dat ze daarna altijd naar een goede bakker gingen in Malang. Bakkerij “Mabes’. 12 taartjes voor 1 gulden.

    Wellicht hebben uw oma en mijn moeder elkaar gekend, Ze moeten van ongeveer dezelfde leeftijd zijn geweest.
    Misschien verder niet interessant, maar uw artikel inspireerde mij tot het geven van deze reactie.

    Met vriendelijke groet,
    Ed Benetreu

    • Jasper Kunstt
      15 maart 2022 om 11:15

      Beste heer Benetreu,

      Dank voor uw reactie! Het is altijd een eer wanneer iemand, dankzij een artikel van mijn hand, geïnspireerd raakt om zelf een reactie te sturen, zoals u het omschrijft. Dank u wel voor de complimenten over de rootsreis!
      Ik vind uw opmerking over de eerste generatie interessant en waardevol. Uiteraard begrijp ik heel goed dat uw generatie veel meer betrokken is bij hetgeen wat daar gebeurd is. Ik hoop dat ik mijn visie op een respectvolle wijze heb kunnen brengen, dat vind ik heel belangrijk namelijk. Natuurlijk vind ik dat onrecht benoemd en zichtbaar gemaakt mag en misschien wel moet worden. De editie van de Moesson, Dossier Bersiap, is juist bedoeld om in dit geval het zware onderwerp namelijk die periode in de geschiedenis te ‘bespreken’, zonder schroom. Dat is goed en kan helend werken. Maar sommige zaken vormen mogelijk een belemmering in mijn denken en handelen, bijvoorbeeld het voeren van een juridische strijd, en dat is dus iets waarvan ik zeg, dat kost mij teveel aan tijd en energie en helpt ons als familie denk ik niet verder. Maar dat is puur mijn persoonlijk gevoel hieromtrent. Ik zal hier nog wel eens een artikel over schrijven. U inspireert mij weer!

      Ik bewonder het dat u uw levensverhaal op papier heeft gezet! Mooi om te lezen dat de kleinkinderen uw ouders hebben aangespoord dit te doen. Familie geschiedenis is immers ook van opvolgende generaties. Wat mij ook wel wat heeft opgeleverd was Tracing You’re Roots. Er zijn ook programma’s voor 35+ (die hebben in ieder geval plaatsgevonden). Deze mensen zijn bekwaam in het opzoeken van informatie en data, er is bv. iemand vanuit het IHC die een lezing geeft en laat zien hoe je op zoek kan gaan naar stambomen etc.

      Wat leuk, wat u schrijft over uw moeder. Ik heb wat gezocht online en ben zowel Cupido als Mabes tegengekomen!
      Mag ik uw e- mail adres, dan mail ik graag wat door. Hieronder in ieder geval twee linkjes naar een archief van de Indische Courant, met advertenties van beide zaken, incl. adres. Toeval bestaat niet wellicht maar beide straten heb ik bezocht!
      Kajoetangan is de bekendste straat daar in Malang, heel mooi en je vind er nog veel van weleer. De kerk van toen staat er nog, in goede staat, toko Oen ligt daar tegenover. Oro-Oro Dowo 4, dat is een lastige. Ik heb zelf dus ook gezocht en ben er geweest maar in mijn geval ging het om Oro-Oro Dowo 2, op dat adres leefde mijn oma een tijdje in bij de familie uit Pekalongan (dat ging om mevrouw Kneeffel en om de heer Hess).
      Door oude kaarten naast nieuwe kaarten te leggen ben ik er achter gekomen dat deze (hoogstwaarschijnlijk) straat is opgesplitst in twee of drie kleinere straten waaraan dan diverse ‘gangen’ zitten. Deze straten liggen in de Klojen, Ik ben daar toen doorheen gereden met de chauffeur (aanrader) en hij zei dat de Klojen militair gebied was. Maar inderdaad, het kan heel goed zijn dat mijn oma en uw moeder elkaar gekend hebben. Ze woonden en werkten in dezelfde area. Het kan echter zijn dat er sprake was van gezonde concurrentie tussen de bakkerijen 🙂

      ps. http://www.indearchipel.com, een aanrader. Oude straatnamen vind je hier makkelijk terug, helaas wel beperkt tot jakarta, semarang, medan, bandung en surabaya. Malang was dus zelf op onderzoek, ook dat heeft zn charmes.

      Cupido
      http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011176722:mpeg21:pdf

      Mabes
      http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010284063:mpeg21:pdf

      Dank nogmaals voor uw reactie. Ontzettend leuk. Ik zal nog eens in de albums kijken of ik de naam van Krieken tegenkom.

      Groet,

      Jasper

  8. 6 juni 2022 om 15:13

    Hoi Jasper, fijn jou ontmoet te hebben bij de opening afgelopen vrijdag van de Moesson in Den Haag. Ik heb je artikel gelezen en heb veel bewondering voor je schrijfstijl. Het is zo mooi verwoord, je zus is zeker trots op je. Ik geloof in de connectie met dierbaren die ons voorgegaan zijn. Niet meer zichtbaar en tastbaar, maar voir altijd verbonden in liefde en voelbaar.
    Hopelijk houden wij contact, till we meet again…

    Lieve groet,
    Désirée

    • 7 juni 2022 om 09:07

      Hi Désirée!

      Insgelijks, ook wij vonden het erg leuk om jou en Raymond te ontmoeten!
      Wat een mooie woorden over het artikel, dank je wel hiervoor. Waardeer ik zeer!

      Ik vind het ongelooflijk sterk en bijzonder wat je bent gestart na het overlijden van je eerste man, zoals je het zelf vertelde.
      Om zijn naam in ere te houden bv. door middel van het organiseren van het event zoals jullie vertelden: ontzettend mooi!

      Ik mail je eventjes privé want ik heb je kaartje maar wil je bedanken en wat je schrijft, zo ervaar ik het ook: we zijn voor altijd verbonden met elkaar, of we nu wel of niet aanwezig zijn hier op aarde, op dit moment. Life goes on zeggen ze, en dat is een feit. Maar wat mij betreft gaat dit leven pas verder op een goede manier wanneer we onze dierbaren eren en herinneren!

      Groet,

      Jasper

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

%d bloggers liken dit: