Zondag 15 maart vond de Indische Salon in Raffy plaats; een activiteit die met ondersteuning van het Indische Herinneringscentrum door iedereen georganiseerd kan worden.
Bij de Indische Salon draait het om samenkomen in een intieme en ongedwongen sfeer, met inhoudelijke gesprekken, muziek, kunst of theater en natuurlijk een hapje en een drankje.

Deze keer werd de Indische Salon met het thema De digitale Indo georganiseerd door Ricci Scheldwacht en Leroy Woudstra en konden ze op de fantastische hulp rekenen van vrijwilligers van Woonzorgcentrum Raffy en Stichting Arjati. Namens Stichting Arjati was Elly Hoed aanwezig om verslag te doen van deze dag. Haar verslag vindt u hieronder. De foto’s zijn gemaakt door Charley Bakker.

De Indische Salon was zowel voor de bewoners als bezoekers een bijzondere gebeurtenis…. Bij binnenkomst kregen wij een mooi programma waarop van uur tot uur te zien was wat wij konden verwachten.

De Verhalenkast van Indisch Zwijgen, me hoela!

Voor de bewoners en een aantal genodigden begon de dag al om 13.00 uur. Wij kwamen het Grand Café van Raffy binnen en zagen daar de 3 personen van het kunstcollectief Elsbeth Vernout, Wendy Ripassa en Martijn Grootendorst van het project “het Indisch Zwijgen, me hoela” met hun verhalenkast in actie. Bewoners en genodigden werden door Elsbeth, Wendy en Martijn aangemoedigd in de verhalenkast plaats te nemen en hun verhaal met ons te delen.

Zo namen diverse mensen plaats in de kast waaronder ook Leroy Woudstra van facebookpagina  Indo’s be Like en Lola van Ruler, die de blogs op de website van Indo’s be Like schrijft, beiden behorend tot de 3 de generatie Indische Nederlanders. Mooi is om uit hun verhalen te horen dat beiden juist veel willen weten van hun ouders/opa en oma over het vroegere Nederlands Indië. Vele opa’s en oma’s zijn er bijna niet meer om de verhalen door te geven. En velen zwegen hier ook liever over…..   Als een soort ode aan zijn roots en vooral ook aan zijn opa en oma heeft Leroy samen met Adinda en Chenara Indo’s be Like opgezet. Op deze wijze kan hij mooie, grappige en vooral typisch Indische herinneringen aan zijn opa en oma met andere gelijkgestemden delen en anderen uit nodigen dit ook via facebook te delen.

Ook Lola vertelde over haar zoektocht naar het Indisch zijn. De verhalen die haar mondjesmaat verteld werden en de manier waarop haar vader dacht over naar Indonesië gaan. Hij was daar wat terughoudend in. Op een of andere manier voelde hij zich bezwaard om terug te gaan. Dit veranderde pas toen Lola naar Indonesië ging.

Ook diverse 1e en 2e generatie Indische Nederlanders kwamen aan het woord. Dan blijkt toch dat weer opnieuw de 1e generatie niet te veel verhalen over de oorlog wil vertellen, terwijl langzaam aan de 2e generatie steeds meer over hun roots willen weten….. .

Elsbeth, Wendy en Martijn hebben een zeer mooie missie met hun kunstcollectief neergezet. Door deze verhalenkast en de verhalen die door de diverse mensen verteld worden, ga je geboeid de lijn tussen de 1e, 2e en de 3e generatie Indische Nederlanders ontdekken en de verbanden met elkaar zien.

Eerste deel Indische Salon, de digitale Indo

Om 14.00 uur kon iedereen plaatsnemen en in de multi funtionele ruimte van Raffy. Deze was inmiddels mooi aangekleed met foto’s, gemaakt door Armando Ello. En natuurlijk, zoals onze Indische gastvrijheid voorschrijft, werd iedereen verwelkomd met een heerlijk stukje spekkoek of sponscake.

 

Ricci Scheldwacht was de gespreksleider van de middag en begon met de volgende twee stellingen als vraag aan de zaal.

1.De Indische cultuur is aan het verdwijnen

2.De Indische cultuur heeft nooit bestaan

Bleek dat er zowel voor stelling 1 als voor stelling  2 niet al te veel vingers de lucht in gingen.

Ricci zei dat hij graag ook op het eind van de middag van de zaal wilde weten of mensen na het horen van de diverse items van de middag  en de reacties hier op,  anders tegen de stellingen van die middag aan keken.

Vervolgens kon de middag dan echt van start gaan en werden als eerste  Elsbeth, Wendy en Martijn van Indisch Zwijgen, me hoela! bevraagd. Op een leuke maar ook doorspekt met de bekende Indische manier van doen (niet te officieel, luchtig brengend en daardoor lachers op zijn hand krijgend) ging Ricci met hun in gesprek. Zowel Elsbeth als Wendy en Martijn omarmen hun gemixte achtergrond. Vanuit die hoek hebben zij elkaar ook ontmoet en alle 3 wilden zij heel graag meer van hun geschiedenis vanuit ouders, oma, opa horen maar stuiten steeds op toch het niet te veel over vroeger willen vertellen van de 1e generatie. Van de 2e generatie, hun ouders, kregen zij te horen dat deze generatie praktisch weinig tot niets van vroeger wisten;  ook uit respect niet verder doorvroegen….  De naam die de 3 kozen voor hun kunstproject is te danken uit een uitspraak van de moeder van Wendy. Toen Wendy voor de zoveelste keer meer over haar Nederlands Indische achtergrond wilde weten, antwoordde de moeder van Wendy: “Het Indisch zwijgen, me hoela…!” En zo is de naam van het kunstcollectief ontstaan.

Door het kunstcollectief deze naam te geven, hopen de makers van het project  een soort van taboesfeer, te doorbreken. Misschien zelfs zorgt de 3e generatie Indische Nederlanders ervoor, dat de 1e generatie eindelijk de ruimte krijgt hun verhaal te vertellen. De 2e generatie durft ook langzaam verder te vragen. Zij merkt dat de 3e generatie alles veel concreter op wil pakken. Daar waar  Indische Nederlanders van 1e en 2e generatie liever hier bescheiden wilden blijven, zelfs soms hun oorsprong liever niet te veel in de picture wilden cq. durfden neer te zetten, zie je bij de 3e generatie dat deze Indische bescheidenheid langzaam plaats begint te maken voor een soort van trots op hun roots.  Maar ook een hang naar de Indische gewoontes over hoe het vroeger bij opa en oma was als je daar op bezoek kwam. Zelfs Indische gewoontes koesteren en weer een plaats geven in het Nederland van nu……

Daarna volgden op het scherm 2 filmpjes van mensen die vorig jaar hun verhaal in de verhalenkast vertelden. Ook diverse bekende Nederlanders waaronder Hans Goedkoop van het programma Andere Tijden, vertelden hun verhaal. Een van de 2 filmpjes werd extra toegelicht. Dit filmpje was van Marjo, die eigenlijk niet echt de bedoeling had in de verhalenkast iets te vertellen, maar aangemoedigd door andere vertellers toch plaats name. Indrukwekkend was het verhaal dat Marjo toen ging vertellen. Het was de tijd dat het voormalig Nederlands Indië bezet werd door de Jappen. Marjo moet ongeveer 5 jaar zijn geweest toen  haar vader ineens bij het gezin werd weggetrokken door de Jap en mee moest naar een Jappenkamp. Het was ten strengste verboden dat als de soldaten met haar vader langskwamen gemarcheerd, iemand iets zou roepen of überhaupt in de tuin zou staan. Precies op het moment dat de troepen langs kwamen gelopen, rende de moeder van Marjo naar buiten en riep keihard: “Maak je geen zorgen om ons, wij redden ons wel!”  Gelijk stopte heel het konvooi en liep de Jappenleider naar de moeder van Marjo toe en gaf haar keiharde klappen. Marjo en haar broers en zussen waren te jong om haar moeder te beschermen; zij moesten machteloos toezien dat hun moeder zo afgeranseld werd. Iedere avond voor het slapen gaan zei Marjo’s moeder:”Nu allemaal even een blow kiss naar papa sturen en gaf ook steeds de richting aan waar ergens deze naartoe geblazen moest worden….”. Vader is gelukkig weer terecht gekomen alleen moest de moeder van Marjo nog wel aanwijzen hoe haar vader er uitzag. Vele jaren later ergens in India werd iemand afgeranseld in het bijzijn van Marjo. Marjo is er toen middenin gesprongen en heeft gezorgd dat de man niet verder geslagen werd. Symbolisch voelt zij na al deze jaren, dat zij eindelijk opgekomen was voor haar moeder. Daar zaten ongeveer 60 jaar tussen….   Geïnspireerd door indrukwekkende verhaal van Marjo, heeft Elsbeth een lied gemaakt en dit voor alle aanwezigen gezongen.  Zeer pakkend heeft Elsbeth in haar lied de pijn en ook de strijd van Marjo verwoord en vertolkt. Volgens mij was ik (Elly, red) niet de enige die bij het horen van de tekst kippenvel kreeg.

Tijdens het 1e deel zorgde Ricci ook voor een interactie tussen het publiek en het kunstcollectief. Hij vroeg wie er van de 3e generatie Indische Nederlanders ook “terug” was geweest naar Indonesië en hoe ze het ervaren hadden. Het merendeel van deze jongeren meldden dat  zij, toen zij voet op Indonesische bodem zetten, allen een soort van geur van herkenning roken…..

Pauze

Tegen 15.30 was het pauze. Onder het genot van een heerlijke Indische snack met kopje koffie/thee kon ieder even met elkaar van gedachten wisselen over hetgeen wat voor de pauze besproken was.

Tweede deel Indische Salon, de digitale Indo.

Net voor de pauze stelde Ricci,  Armando Ello, de portrettenfotograaf aan iedereen voor en mocht Armando Ello met zijn project Hoezo Indo in de schijn werpers staan.

Tussendoor zorgde Ricci steeds voor de speelse interactie met het publiek.

Ricci Scheldwacht: “Vertel eens Armando, hoe ben jij op “Hoezo Indo” gekomen?”

Armando: “Het begon met de opdracht dat ik kreeg om foto’s van kinderen op een basisschool te maken. De kinderen werd gevraagd of zij in de andere kinderen van hun klas herkenden waar deze vandaan kwamen. Ook werd hen gevraagd voor de lens hier iets over te zeggen. Door de verhalen van de kinderen en de herkenning op de foto’s van vooral ook kinderen met een Aziatische achtergrond, begon ik steeds meer interesse te krijgen in wie ik zelf dan wel ben. Ben ik Indisch, ben ik Indonesisch…. Ik begon hier zelf ook aan te twijfelen. Ik heb toen een oproep gedaan met de vraag:” Hoezo Indo…” .  Hij was zeer benieuwd wie zich geroepen voelde hier op te reageren, maar er kwamen maar liefst binnen no time 50 aanmeldingen. Ook velen die van buitenkant blank waren (Indische term Hollands uiterlijk) maar juist heel Indisch voelden. Direct daarop vroeg Ricci het publiek wie zich hier in ook herkende: buitenkant Hollands uitziend maar innerlijk puur Indisch. Een inderdaad op het 1e gezicht van uiterlijk uitziende Hollandse mevrouw, nog van de 1e generatie Indische Nederlanders,  stak haar vinger op: daar herken ik mij volledig in. Ze vertelde dat haar achtergrond Surinaams is van vaderskant en Indisch van moederskant. Maar in hart en nieren was zij echt door en door een Indische.  In het eten, in haar doen en laten in alles voelt en is zij  Indisch. Zij heeft hier nooit verder moeite mee gehad.

Ricci gaf zelf ook een voorbeeld van een van zijn neefjes die blond was en die door de rest van de familie steeds betiteld werd als: ach jij blonde indo….er werd zelfs een tshirt voor hem gemaakt tijdens een uitstapje met de titel: de witte indo…..hij bleek altijd en overal hierdoor op te vallen, maar had hier verder ook geen moeite mee.

Terug naar Armando stelde Ricci hem de vraag: “Denk je dat onze Indische cultuur aan het verdwijnen is of dat het nog steeds toekomst heeft?”

Armando: Ik denk dat het zeker toekomst heeft, maar daar moeten wij allen ons best voor doen. Ik heb zelf de missie ons verhaal door te vertellen en dat doe ik door middel van mijn portretten. Seeds opnieuw Nederlanders met een Indische achtergrond zo te portretteren dat je ergens in het portret een typisch Indisch trekje herkent of helemaal niets maar daardoor juist gefascineerd raakt dat ook zij/hij van Indische afkomst is. Met mijn portretten wil ik op deze wijze het verhaal door vertellen. Mijn 1e portretten van Nederlanders met een Indische  achtergrond begon bij een kumpulan van de Indo Afrikaan. Armando richtte zich toen naar het publiek en vroeg of er tussen het publiek ook mensen waren van Indo Afrikaanse afkomst. Er bleken 3 mensen in de zaal hiervan afkomstig te zijn. Dat was Vera Andrea wiens moeder van Indo Afrikaanse afkomst was en Beeld heette en ik (Elly, red) met mijn broer Douglas. Onze vader was van Indo Afrikaanse afkomst en heette Hoed. Dan blijken Andrea en ik ook nog familie van elkaar te zijn…. . Voor Armando en Ricci maar waarschijnlijk ook het publiek was dit zeer verrassend. Ook al omdat niet veel mensen met een Indische afkomst deze groep kent. Armando pakte zijn verhaal weer op vertelde dat met het portretteren van Nederlanders met Indische afkomst  zijn grote missie is geworden en dat dit zijn grote bijdrage aan de Indische community is,om zo het verhaal door te vertellen.

‘Hebben jullie dit ook, iets voor de Indische community terug willen doen?” vroeg Ricci aan Elsbeth, Wendy en Martijn. Ook zij hadden het gevoel dat zij hun Indische roots op het podium vorm willen geven. Elsbeth is door alles wat ze heeft gedaan een iets ander pad opgegaan. Het Indsch zijn neemt ze mee, maar haar lijnen zijn wat langer geworden, zij trekt het veel meer door naar een groter publiek. Martijn gebruikt “de kastverhalen” als een soort van databank. Wendy ervaart het persoonlijk anders  Vader verzweeg veel dingen en vertelde veelal de leuke dingen. Wendy wilde meer van haar ouders horen, maar dit lukte niet. Via haar eigen kinderen begonnen haar ouders meer te vertellen. Door een grotere emotionele afstand tussen opa/oma en kleinkinderen merk je dat dan ineens wel gebeurtenissen van vroeger verteld worden…..

Daarna werd de film “Hoe Indisch ben jij?” van Armando vertoond. Een veelheid van uiteenlopende jongeren die iets Indisch in zich hadden passeerden de revue. Een ieder moest even nadenken over deze vraag. Sommigen moesten aan iemand naast hen vragen hoe Indisch hij/zij was. Bij merendeel kwam er uit dat ze maar klein deel van hun Indische roots kenden. In de film werd de vraag gesteld: “Wat houdt Indisch voor jou in?” Uit merendeel van alle antwoorden kwam: lekker eten, familieband, cultuur, dansen. De volgende vraag was: ‘Doe je aan herdenken?” Sommigen gingen naar herdenking op 15 augustus, anderen deden hier niets aan of wisten überhaupt niets van een herdenking… . Bij de laatste vraag “Hoe eet je je rijst?” werd veel gelachen en werden antwoorden gegeven als”gewoon, net zoals in Nederland ….. met een lepel…”.  Om en om kwamen ook de antwoorden dat men met een lepel of met de hand zijn rijst at. Ricci vroeg publiek hoe zij over al deze vragen dachten. Vaya Nijhof van Nasi Idjo reageerde met:”Het valt me op dat 10 jaar geleden ook dezelfde antwoorden op deze vragen er uit kwamen. Zij vindt dat de verhalen van de 1e op de 2e genertie niet altijd goed verteld zijn. Dat het toch zeer belangrijk is alles goed door te geven.  Hier kan irritatie uit voortkomen…. .Iemand anders reageerde dat de geschiedenis vanuit een Europese view wordt verteld. Hierdoor geeft het een iets andere kijk op de Nederlands Indische geschiedenis. Een onderwijzeres van de lagere school meldde dat onze geschiedenis ook op de kaart van het onderwijs gezet moest worden; de Nederlands Indische geschiedenis is een onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. Lola van Indo’s be Like meldt dat het ook te maken heeft met interesse in je roots hebben. Haar neefjes hebben dat totaal niet. Ricci:”De 2e generatie zit er een beetje dubbel in …zij kregen van hun ouders (1e generatie) het Indisch zijn niet echt mee…Moesten Hollands zijn en voelen….”

Heel voorzichtig kwam de conclusie dat de 1e en 2e generatie elkaar niet wederzijds wilden belasten. De 1ehad al een trauma, wilde zijn/haar kinderen hiervoor behoeden. Martijn: Voor de 1e generatie is het meer dat de oorlog voorbij is. Zij willen aan de 2e generatie doorgeven: begin een leven in de toekomst. Ik als 3e generatie moest echt graven in het verleden. Armando besluit zijn optreden met de zin:”Ik denk dat ieder op zijn wijze het moment pakt wanneer zijn Indisch zijn een rol gaat spelen.”

Daarna zette Ricci Leroy van Indo’s Be Like in de schijnwerpers. Leroy vertelde dat Indo’s be Like net 1 jaar in de lucht is. Binnen een ½ jaar dat de Facebook pagina Indo’s be Like gestart is, krijgt de pagina maar liefst  41.000 likes! In het kort vertelt Leroy hoe de pagina als een geintje gestart is. Na 6.000 likes krijgt Leroy een interview met Elsevier. Daarna met Ricci die op dat moment ook voor de Moesson werkt en zich afvroeg wie er toch achter deze facebookpagina schuil ging. Het doel van Leroy is juist door zijn Facebook pagina mensen met Indische achtergrond met elkaar op luchtige wijze te verbinden. Dat kun je met een foto doen die voor zichzelf spreekt zoals de herkenbare diepe borden met soort van Indisch Blauw opgestapeld, met als tekst hierbij: geen tafel dekken… .

Indo’s Be like wil vooral luchtig en grappig zijn. Er volgen top 5 van Ricci en de top 5 van Leroy van de ingezonden berichten op de facebook site. Een kleine greep hieruit:

• koekje erbij? Met als foto een klein stukje spekkoek.
• Niemand kookt zo lekker als oma,
• Ben je geen familie van….
• Botol Cebok…(Leroy dacht vroeger dat fles in de toilet bij oma stond om spinnen te vangen…)

Leroy:”Mijn facebook pagina is van nu, het is herkenbaar en heel Indisch.”, waarop Vaya reageert dat het niet van nu is, maar retro. Ze geeft ook aan dat het een herontdekking is, overgekomen vanuit de  tempo doeloe. Leroy is het hier niet mee eens. Hij zegt dat dit een gevoelskwestie is.

Interactie met de zaal.

Enkele opmerkingen:

• De 2 de generatie heeft geassimileerd….wij zijn nu aan het uitburgeren.
• De 2 de generatie wilde gewoon Nederlands zijn terwijl de 3 de generatie “het Indisch zijn” juist omarmt.

Ricci laat weten dat in Amerika de 3e generatie Indische Nederlanders The Indo Project heeft opgezet. Via Facebook roepen zij jongeren met een Indisch Nederlandse afkomst op met hen te contacten. En zo zien wij dat de Digitale Indo niet alleen in Nederland maar nu ook in Amerika zijn opmars begint te maken.

Ricci sluit af met nog even de 2 stellingen aan het publiek voor te leggen en is heel benieuwd of mensen nu na deze middag anders zullen stemmen:

1.      Is de Indische cultuur aan het verdwijnen?

2.      Heeft de Indische cultuur nooit bestaan?

Er is niet echt bijgehouden wie voor stelling 1 is of voor stelling 2. Het aantal vingers in de lucht zijn ongeveer hetzelfde gebleven als in het begin van de middag. Langzaam trekt Ricci de conclusie dat de 2e generatie meer afstand van het Indisch zijn heeft genomen, maar door de 3e generatie toch meer van zijn roots wil weten. (Opmerking Elly: Of is het doordat de 2e generatie ouder is geworden en daarom meer interesse voor zijn roots heeft gekregen ) Samen zorgen de 2 de en de 3 de generatie dat het Indisch zijn weer op de kaart van Nederland wordt gezet… een frisse nieuwe Indische wind waait over Nederland. Het Indisch zwijgen krijgt plaats voor het elkaar graag willen doorvertellen.

Ricci sluit de middag af met iedereen te bedanken die de Indische Salon in Raffy mogelijk heeft gemaakt. Indische gewoontes, tradities…..de 1e, de 2e en de 3e generatie zijn het er allen over eens: koesteren en omarmen!

En zo wordt ook deze Indische salon afgesloten met een van de allerbelangrijkste Indische gewoontes: een heerlijke Indische rijsttafel voor alle gasten en genodigden!

Selamat Makan!

Noot Elly: Hoezo Indische cultuur verdwijnen……na deze middag heb ik het gevoel dat hij juist weer springlevend aan het worden is! Onze 3 de generatie…ik heb er alle vertrouwen in!